In mijn vorige artikel Wat is zelfsturend leren? vertelde ik over de voordelen van zelfsturend leren. Vandaag wil ik dit verder verduidelijken met enkele voorbeelden uit mijn eigen ervaring met mijn dochter, die nu 7 is. Zij is nog nooit naar school geweest. In dit blogartikel wil ik enkele voorbeelden geven van hoe zij leert, zonder traditionele lessen, maar door simpelweg te mogen volgen waar haar nieuwsgierigheid en interesse haar naartoe leidt.
Letters leren op eigen tempo
Toen Liv bijna drie jaar was, begon ze interesse te tonen in letters. Ik las heel veel voor, en dat zal vast haar interesse aangewakkerd hebben, zoals dit bij de meeste kinderen gaat. Ze begon me regelmatig te vragen: “Welke letter is dit?” Elke keer ze dit vroeg, gaf ik antwoord. Als ze er niet naar vroeg, liet ik het gewoon rusten.
Ik begon dit op een bepaald moment aan te vullen met een eenvoudig letterspelletje, dat we alleen speelden als ze daar zin in had. Ik stelde haar bijna elke dag voor om het spel te spelen. Zei ze “ja,” dan speelden we tot ze geen zin meer had, wat meestal al na 5 tot 10 minuten was. Zei ze nee op mijn voorstel om het letterspelletje te spelen, dan deden we iets anders.
Als ouder kan je dus wel een voorstel doen of vragen of je kind zin heeft om dit of dat te doen/te leren. Het is het respecteren van een “nee”, die superbelangrijk is hierbij. Dus je gaat je kind niet gaan pushen.
Door haar nieuwsgierigheid en het ritme dat zij aangaf tijdens het letterspel (wat bestond uit het nazeggen van letters op flashcards in een hoog tempo), herkende ze na 3 weken de letters (met uitzondering van de Q, X & Y, die ik eruit gehaald had).
Kort daarna begon ze te schrijven. Ze kon de letters nu namelijk al lezen, dus ze wist hoe ze eruit zagen. Ze tekende deze letters dus gewoon na, net alsof ze ook een huis of een boom natekende. Er was geen “doel”, enkel het plezier van tekenen. Na een aantal weken kon ze de lettertjes al redelijk mooi schrijven. Door deze speelse manier van met letters omgaan verder te zetten, kon Liv op haar vijfde zelfstandig lezen en schrijven (in drukletters).
Een grote passie voor dieren
Liv heeft een enorme passie voor dieren. Ze verslindt alles wat met dieren te maken heeft – van boeken tot natuurdocumentaires. Wij geven haar geen dierencursussen of -lessen, maar beantwoorden al haar vragen, en als we het antwoord niet weten, zoeken we het samen op. Ze kan urenlang verdiept zijn in haar dierenboeken, en daar krijgt ze alle ruimte voor.
Uiteraard helpen we haar met haar passie, door dierenboeken voor haar te kopen, naar de bib te gaan, en samen mooie programma’s te kijken over dieren. Thuis hebben we paarden, en kippen, en die verzorgen we vaak samen. We nemen haar mee naar dierentuinen of parken waar dieren leven. Dus als ouder, helpen we haar zo goed mogelijk om haar interesse en passie voor dieren te kunnen beleven.
Heel leuk was ons recente bezoek aan Pairi Daiza. Ze verraste ons telkens weer met leuke feitjes over de dieren. Ze vertelde bijvoorbeeld dat axolotls niet alleen roze en zwart kunnen zijn, zoals de axolotls die we daar zagen, maar ook veel andere kleuren kunnen hebben. En dat rendieren de enige hertensoort zijn waarbij vrouwtjes ook een gewei hebben. (En ja hoor, ik heb het nagekeken – deze weetjes kloppen echt!). Ze is een wandelende encyclopedie aan het worden, gewoon doordat we haar de vrijheid geven om wanneer ze maar wil en hoelang ze maar wil met dieren bezig te zijn, erover te lezen en te leren op haar tempo en haar manier.
Cijfers Leren zonder Les
Een ander moment die de kracht van zelfsturend leren aantoont, gebeurde toen Liv vier jaar was. We liepen langs een straat met betonplaten waarop nummers stonden, en opeens zei ze: “Dit is 89”. Ik stond versteld, want ik wist helemaal niet dat ze zulke hoge cijfers al herkende. Tot dan toe had ik haar alleen tot twintig horen tellen, maar toen bleek, dat ze zichzelf al had geleerd om cijfers tot honderd te lezen. Vraag me niet hoe… Maar ze had zichzelf dus deze vaardigheid eigen gemaakt zonder dat wij daar enige uitleg over hadden gegeven, we waren er ons zelfs niet van bewust dat zij daarmee bezig was.
Spelenderwijs de kaart van Europa Leren
Een ander mooi voorbeeld, van zelfsturend en spelenderwijs leren is, hoe Liv de kaart van Europa en de hoofdsteden begon te leren. We hebben thuis een gezelschapsspel over de landen van Europa. Daarbij leer je ook de hoofdsteden, de kaart, en de vlaggen kennen. Dit speelden we een periode met het ganse gezin. In het begin vond Liv dit best moeilijk.
Maar onlangs waren mijn man en ik in gesprek over de hoofdsteden die we ooit vanbuiten moesten kennen op school maar die we nu niet meer altijd zo goed kennen. Liv luisterde blijkbaar stilletjes mee want ze begon toen zelf de hoofdsteden op te noemen die ze al kende. We waren verbaasd hoeveel ze er al wist. Want ondertussen was het al maanden geleden dat we het gezelschapsspel speelden.
Toen viel ons te binnen dat we ook een placemat hebben met de landen van Europa en hun hoofdsteden. Deze placemat wordt soms gebruikt als bescherming van de tafel bij het schilderen of tekenen. Dus hoogstwaarschijnlijk leerde Liv zichzelf de landen met hun hoofdsteden nog beter aan door tijdens het tekenen of schilderen nu en dan eens met de kaart bezig te zijn.
Vertrouwen
We mogen dus vertrouwen hebben in wat kinderen op eigen kracht kunnen ontdekken en leren, zonder hen te sturen of hen te forceren. Deze voorbeelden laten zien dat leren op een natuurlijke en speelse manier kan en zál gebeuren – wanneer kinderen iets willen kunnen of weten, vinden ze de weg ernaartoe, zolang ze die vrijheid krijgen en je als ouder of begeleider hen hierin ondersteunt!