Wat is zelfsturend leren? Een Inleiding
Zelfsturend leren is een manier van leren die helemaal inzet op hoe kinderen van nature leren. In plaats van vaste schema’s, geplande lessen en toetsen, zoals op een reguliere school, richt zelfsturend leren zich op het volgen van de interesses van het kind. Kinderen leren het beste door hun eigen nieuwsgierigheid te volgen, zonder dat een volwassene zegt wat, wanneer of hoe ze moeten leren.
Wat is zelfsturend leren precies?
Bij zelfsturend leren is er geen vast leerplan. Kinderen volgen hun interesses, of dat nu gaat om knutselen, de natuur ontdekken, of via een YouTube-video iets nieuws leren. Alles kan en niets is verplicht. Het leren gebeurt wanneer het kind er klaar voor is en waar het kind zelf zin in heeft.
Dit betekent niet dat er helemaal geen structuur is. Een structuur ontstaat vanzelf door de dagelijkse gewoontes van het gezin en de natuurlijke leerhonger van het kind. Leren gebeurt overal: in de woonkamer, de keuken, een museum, of buiten in het bos. Het gaat om het opdoen van ervaringen, leren uit de het dagelijkse leven, en het stellen van vragen over de wereld om hen heen.
De kern van zelfsturend leren: Vertrouwen op de natuurlijke nieuwsgierigheid
Kinderen hebben van nature een grote nieuwsgierigheid. Ze willen zelf ontdekken, zonder dat ze de hele tijd gestimuleerd of gestuurd te worden. Door hen de ruimte te geven om te ontdekken wat hen echt interesseert, ontwikkelen ze motivatie van binnenuit om nieuwe dingen te begrijpen en te leren. Zo ontstaat een diepe band met het leerproces, en vaak zelfs een levenslange liefde voor leren.
In de gezinnen waar gekozen wordt voor zelfsturend leren, krijgen kinderen de vrijheid om in hun eigen tempo te leren, zonder de druk van toetsen of vergelijkingen met andere kinderen. Stel je voor dat een kind gefascineerd is door dinosaurussen; het kan weken, zelfs maanden, doorbrengen met het lezen van boeken, spelen met dino-figuren, kijken naar documentaires, en musea bezoeken – allemaal zonder dat iemand zegt dat het “klaar” is met dat onderwerp.
Spelen is hierin van onschatbare waarde. Vaak wordt gedacht dat spelen minder belangrijk is dan leren, maar niets is minder waar. Spelen is juist een essentieel onderdeel van zelfsturend leren. Sterker nog, het kan zelfs belangrijker zijn dan al het andere. Al spelend ontdekken kinderen op een natuurlijke manier nieuwe vaardigheden, en leren ze sneller en diepgaander dan via traditionele methodes.
Hoe ziet zelfsturend leren eruit?
Elke dag kan anders zijn. Het kan bestaan uit knutselen, koken, buiten spelen, boeken lezen, een natuurwandeling maken of uren doorbrengen met een hobby zoals tekenen of muziek maken. Het kind bepaalt wat het die dag wil doen op basis van zijn of haar interesse op dat moment.
Ouders zijn hierbij geen leraren, maar begeleiders. Ze bieden hulpmiddelen, materialen en ervaringen aan, maar het kind bepaalt zelf welke richting het op wil gaan. Door het kind te ondersteunen in zijn of haar keuzes, geef je het vertrouwen om zelf verantwoordelijk te worden voor het leren.
De voordelen van zelfsturend leren
- Autonomie in het leven: Kinderen mogen beslissingen nemen over leren, maar ook over hun leven, waardoor ze zelf bepalen wat hen blij maakt en waar ze hun tijd aan willen besteden. 1 van de belangrijkste behoeftes van een mens is autonomie.
- Volgen van hun eigen weg: Door hun natuurlijke interesses te volgen, ontdekken kinderen wat ze écht leuk vinden, wat zorgt voor meer plezier en vreugde in hun dagelijks leven.
- Ruimte voor speelsheid: Zonder de druk van vastgelegde regels (bv: nu moet je een half uur rekenen) ontstaat er ruimte voor plezier, ontdekken en gewoon ‘zijn’ in het moment, wat het leven en het leren veel meer ontspannen maakt (in tegenstelling tot de stress die bv ontstaat wanneer kinderen iets moéten leren wat hen totaal niet boeit)
- Zelfvertrouwen in keuzes: Kinderen leren dat hun keuzes ertoe doen en voelen zich zelfverzekerd in hun vermogen om hun eigen pad te kiezen.
- Levenservaringen: Kinderen leren niet alleen uit boeken, maar vooral door wat ze dagelijks meemaken. Of het nu een wandeling in de natuur is of een gesprek met vrienden, elk moment biedt de mogelijkheid tot nieuwe inzichten en levenslessen.
- Flexibiliteit in leven en leren: Leren kan overal en op elk moment plaatsvinden, zonder de druk van vaste tijden of verwachtingen.
- Nieuwsgierigheid naar het leven: Door hun eigen nieuwsgierigheid te volgen, ontdekken kinderen de wereld op hun eigen manier, wat hen helpt om een diepe liefde voor zowel leren als leven te ontwikkelen.
- Verantwoordelijkheid voor hun geluk: Door zelf te kunnen kiezen wat ze doen en waar ze zich in willen verdiepen, leren kinderen dat zij zelf verantwoordelijk zijn voor hun eigen geluk en welzijn.
- Vrijheid om te zijn: Zelfsturend leren geeft kinderen de vrijheid om zichzelf te zijn, zonder de constante druk om aan verwachtingen te voldoen, waardoor ze dichter bij hun natuurlijke zelf kunnen blijven.
- Leren in vreugde: Zelfsturend leren benadrukt dat leren niet iets is wat ‘moet’, maar iets wat op natuurlijke wijze gebeurt door simpelweg te leven en plezier te maken, of dat nu met spel, natuur of nieuwsgierigheid is.
Maar werkt het echt?
Sommige mensen vragen zich af of kinderen genoeg leren zonder de vaste structuur van een school. Kunnen ze voorbereid zijn op de toekomst? Het antwoord is: ja! Veel gezinnen die zelfsturend leren toepassen, zien dat hun kinderen uitgroeien tot nieuwsgierige, zelfverzekerde personen die goed in staat zijn hun eigen doelen te stellen.
Onderzoek laat zien dat kinderen die zelfsturend leren net zo succesvol zijn in hun leven als kinderen die naar een gewone school gaan. Vaak hebben ze ook meer plezier in het leerproces zelf.
Conclusie
Zelfsturend leren is een natuurlijke manier van ontdekken, waarin kinderen leren door hun eigen ervaringen. Zonder druk van toetsen of vergelijkingen volgen ze hun nieuwsgierigheid en interesses, in hun eigen tempo. Leren gaat vanzelf, als onderdeel van het leven. Dit proces geeft hen plezier, zelfvertrouwen en een levenslange liefde voor zowel leren als leven.